Εκτύπωση

Πρόκειται για μια πανέμορφη εκδήλωση άρρηκτα συνδεδεμένη με τις εορτές του δωδεκαημέρου, τις οποίες και προμηνύουν. Ιδιαίτερα τότε που δεν υπήρχαν ημερολόγια, εφημερίδες και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης οι χαρούμενες φωνές των παιδιών, λες κι ήταν οι φωνές των αγγέλων, έφερναν την μεγάλη αναγγελία της εορτής, οπότε και δεν έπαυσαν να αποτελούν ένα από τα ωραιότερο έθιμο στην ιστορία της Χριστιανοσύνης!

Το μήνυμα των καλάντων είναι σαφέστατο:

«Χριστός γεννάται σήμερον…»,

«Άγιος Βασίλης έρχεται…»,

«Σήμερον τα Φώτα και ο Φωτισμός…»!

Η καλή αυτή αναγγελία είναι από μόνη της μια ευλογία, όπως και για το σπίτι ευλογία είναι και η ίδια η παρουσία των παιδιών- αγγέλων! Γι’ αυτό κι όταν φθάνουν στην πόρτα μας για «να τα πουν» αφήνοντας τη ζεστασιά του σπιτιού τους και τη βολή τους, ας είναι καλοδεχούμενα και καλοπληρωμένα.

Γράφει ο Καθηγητής της Λαογραφίας Δημ. Λουκάτος:

«… Θα πρέπει να πεισθούμε ότι τούτο το πατροπαράδοτο έθιμο των καλάντων χρειάζεται στην εθνική μας ζωή. Να μην το βλέπουμε σαν ενόχληση ή επαιτεία. Είναι ελάχιστες οι ώρες ή οι … δραχμές που μας ζητούν μέσα σ’ ολόκληρο τον χρόνο. Θα πρέπει να το βλέπουμε σαν φωνή των Ελληνικών αιώνων που θα μείνει για να δίνει μια εθνική νότα στα ολοένα διεθνοποιούμενα Χριστούγεννά μας. Το μάντεψε εδώ και χρόνια ο ζωγράφος Νικηφόρος Λύτρας που έκανε τα παιδικά κάλαντα συμβολικό πίνακα της εθνικής μας ζωής»

Τα κάλαντα, είναι ευρέως διαδεδομένα, και μέσα από την ευρηματική φαντασία του λαού μας, ποικίλουν από τόπο σε τόπο, χωρίς όμως να ξεφεύγουν απ’ το πιο πάνω σαφέστατο μήνυμα.

Ο όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη «Calendae» (Καλένδες) που σημαίνει «πρωτομηνιά» στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο. Οι ρίζες τους ξεκινάνε πολύ παλιά, από την Ελληνική αρχαιότητα. Στην αρχαία Αθήνα, αλλά και προηγουμένως στη Σάμο την εποχή του Ομήρου, κατά τις νουμηνίες, ομάδες παιδιών γύριζαν από σπίτι σε σπίτι μ’ ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, τραγουδούσαν για την καλή σοδειά κ.λπ.

Στη νεώτερη Ελλάδα το έθιμο προήλθε από το Βυζάντιο, με τα οποία συνδυάζονταν οι Χριστιανικές εορτές. Είναι δε μακρινοί απόγονοι των ύμνων του Δαβίδ, των Βυζαντινών κόρων, αλλά και απόγονοι των ορατορίων του Μπάχ, του Μέντελσον και του Χάυδν…

Ωστόσο, τα πρώτα κάλαντα ουσιαστικά ήταν αυτών των ίδιων των Αγγέλων, που εκείνο το βράδυ στη Βηθλεέμ ανήγγειλαν το χαρμόσυνο γεγονός της Γέννησης του Χριστού.

Όπως και να το κάνουμε, κάλαντα είναι η αναγγελία μιας είδησης. Ότι η ελπίδα έρχεται από το αύριο και μάλιστα από μία συνάντηση. Αύριο, 25 Δεκεμβρίου, ο άνθρωπος συναντάται με τον ίδιο τον Θεό…

Οπότε έρχονται για να πουν στον καθένα μας: «Αδελφέ, έχουμε να σου πούμε κάτι μοναδικά σπουδαίο, που θα δώσει νόημα στη ζωή σου και τη ζωή μας. Εμείς θα στο πούμε κι εσύ κάνε ότι θεωρείς σωστό…»

Έπειτα δεν κάνουν κανένα διαχωρισμό, σε άρχοντες και μη, σε πλούσιους και φτωχούς. Όλοι άρχοντες αποκαλούνται και το σπίτι τους αρχοντικό, τονίζοντας λες και το μήνυμα της ίδιας της Θείας Γέννησης, όπως το έδωσαν οι Άγγελοι: «Γεννήθηκε για σας (δηλαδή για όλους σας αδιακρίτως) σήμερα Σωτήρας…» Και παράλληλα αυτό, είναι κι ένα όραμα. Μιας κοινωνίας αρχοντάδων, χωρίς υποτελείς, δούλους κι εξαθλιωμένους, ιδιαίτερα από εκείνους που η αμαρτία τους κάνει έτσι! Είναι το ίδιο το όραμα της Εκκλησίας, χάρις στο ότι ο Θεός πήρε τη μορφή του δούλου για μας!

Αλλά κι όταν τραγουδούν «Χριστός γεννάται σήμερον…» κυριολεκτούν! Γιατί τα Χριστούγεννα δεν είναι απλώς η αναπόληση ενός μακρινού παρελθόντος. Είναι η δυνατότητα που δίνεται στον σημερινό άνθρωπο να γίνει μέτοχος της Βηθλεέμ, σήμερα! Να βιώσει τα Χριστούγεννα τώρα! Είναι, λοιπόν, μ’ αυτό «να μην χαίρει η κτίσις όλη…» κι εμείς βέβαια;                                            

*   *   *

Σήμερα από τα κάλαντα των τριών εορτών, Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Θεοφανίων, λέγονται μόνο των δύο πρώτων εορτών και σπανιότατα της τρίτης εορτής. Ο εμπορικός και παγκοσμιοποιημένος τρόπος εορτασμού, θέλει να τα εξοστρακίσει όλα τους και να τα καταργήσει πλήρως! Στη θέση τους μας έρχονται άλλες μελωδίες, με άλλο νόημα και περιεχόμενο, τις οποίες «παίζουν» ατελείωτα όλα τα ΜΜΕ και πωλούνται παντού, και «φτιάχνουν» την «μαγεία των Χριστουγέννων», όπως το «Αχ έλατο, αχ έλατο…» και άλλες οι οποίες ή λένε κάτι το ελάχιστο για την εορτή ή και τίποτα!

Μην το επιτρέψουμε… Ότι δεν αναφέρεται στο Χριστό και τη Θεία Γέννησή Του και μάλιστα με σαφέστατα προσδιορισμένο το μήνυμά της, δεν μπορεί να έχει θέση στα χείλη και την καρδιά μας. Της «Ν. Εποχής» είναι…                                     

[Απ’ το βιβλίο του Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλου «ΟΧΙ ΣΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ Ν. ΕΠΟΧΗΣ»]