01
Ekdoseis2
Periodika2
Neeskiklofories

Epanekdoseis

Prosfores

diahoristiko

 

Έγκυροι μελετητές έχουν επισημάνει πως, μια απ’ τις παραμέτρους της νεανικής βίας, είναι και το βίαιο λεξιλόγιο. Το επιθετικό λεξιλόγιο αυξάνει την επιθετικότητα. «Στη βρισιά αναγκάζεσαι ν’ απαντήσεις με τη γροθιά», λένε. Έτσι η γροθιά λειτουργεί ως μηχανισμός απόκρουσης της λεκτικής προσβολής. Είναι η κατάληξη των ύβρεων. Λειτουργεί όπως το τράβηγμα της περόνης απ’ τη χειροβομβίδα, τονίζουν!

Το κακό είναι ότι το βίαιο λεξιλόγιο αποτελεί μέρος του εν γένει κακού λεξιλογίου των νέων, που φέρει το όνομα αισχρολογία ή χυδαιολογία. Που έχει δυστυχώς εξελιχθεί σε … κώδικα επικοινωνίας ενός μεγάλου (κι ευτυχώς όχι όλου) μέρους της νεολαίας.

Σαν να μην έφθανε η λεξιπενία (μιλούν σήμερα οι νέοι με μόλις 800 λέξεις) τώρα έχουμε και την αισχρολογία, που συνεχώς αντικαθιστά τις λίγες λέξεις συνεννόησης που τους απέμειναν. Κι ας ευχηθούμε να μην τις αντικαταστήσει όλες!

 *   *   *

Ο «αισχρός λόγος» έφθασε να είναι ένδειξη ανδρισμού για το αγόρι και χειραφέτησης για το κορίτσι, απόδειξη δε και των δύο ότι … μεγάλωσαν πια!

Δυστυχώς δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι ο λόγος του είδους αυτού αποκαλύπτει όχι μόνο την αδυναμία τους (ο δυνατός κατατροπώνει πάντα με τα επιχειρήματά του και τον ορθό του λόγο), αλλά αποκαλύπτει ακόμη και τη γλωσσική του αναπηρία και φτώχεια. Ο Κόλτων έλεγε πως «η βρισιά είναι το ασφαλές καταφύγιο των ανάνδρων»!

Οπωσδήποτε αυτός που έχει ωραίο και μετρημένο λόγο, είναι ανώτερος άνθρωπος. Τονίζει ο Άγ. Νεκτάριος: «Αυτός που είναι μετρημένος στα λόγια, είναι μετρημένος και στα έργα. Αυτός που εξετάζει τα λόγια που πρόκειται να πει, εξετάζει και τις πράξεις που πρόκειται να εκτελέσει, και ποτέ του δεν θα υπερβεί τα όρια της καλής κι ενάρετης συμπεριφοράς»

       *   *   *

Ο χυδαίος λόγος των νέων, επιπλέον, από προφορικός έγινε και γραπτός. Και σύνθημα που θέλει να επικαλύψει με τη σφραγίδα του τα πάντα. Κάποτε ήταν μόνο στις σχολικές τουαλέτες. Τώρα τον βρίσκεις παντού. Στα θρανία, στους πίνακες, στις αίθουσες και τους διαδρόμους του σχολείου, στα πεζοδρόμια, στα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια, στα πανεπιστήμια, ως και τις προτομές των ηρώων ακόμη.

Το κακό πάλι είναι ότι ο αισχρός λόγος έγινε όχι μόνο της μόδας, αλλά και ο λόγος της παρέας. Οπότε δύσκολα ένας έφηβος δεν θα κάνει αυτό που … κάνουν όλοι! Πέραν του ότι δεν προφέρεται πια μόνο σε στιγμές οργής και αγανάκτησης, αλλά ακόμη και … για πλάκα! Όπως το κάπνισμα και το εκκεντρικό ντύσιμο, έγινε μέσο … ανάδειξης!

Έπειτα τον αισχρό λόγο, τον συναντούν σήμερα οι νέοι οπουδήποτε. Τον ακούνε να λέγεται άνετα απ’ τους μεγαλύτερους, αλλά και απ’ τους καθοδηγητές του λαού, όπως είναι οι πολιτικοί. Τον βλέπουν να ξεχύνεται σαν χείμαρρος απ’ τα θέατρα, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τα έντυπα, το διαδίκτυο. Για να μην αδικούμε τους νέους και να τα ρίχνουμε όλα σ’ αυτούς!

Τον συναντούν ακόμη άφθονο στα γήπεδα, όπου γίνεται η … μεγάλη εκτόνωση! Και στις συναυλίες, στο τραγούδι και στη μουσική τους γενικά. Το ροκ και το χέβι μέταλ είναι άφθονες πηγές αισχρού λόγου. Ναι, η λεγόμενη σύγχρονη νεανική μουσική, είναι ως επί το πλείστον ένας ύμνος προς το σεξ και τη βία (ας θυμηθούμε το περίφημο συγκρότημα των Sex Pistols) που «εμπλουτίζει» με τη δική της χυδαιότητα το ήδη φτωχό και χυδαίο λεξιλόγιο της νεολαίας.

             *   *   *

Πρέπει να τονίσουμε ότι το αισχρό λεξιλόγιο δείχνει έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού προς τον άλλο, αφού το δικαίωμα να μιλάς συνιστά υποχρέωση του άλλου να σ’ ακούει.

Τονίζει ο ι. Χρυσόστομος: «Θα προτιμούσα να φάω στο ίδιο τραπέζι με άνθρωπο που τρώει ακαθαρσίες, παρά με κάποιον που λέει αισχρά λόγια»!

Αναφέρει ακόμη και τούτο: «Αυτός που λέει αισχρά λόγια δεν ντροπιάζει τον εαυτό του μόνο, αλλά βλάπτει πάρα πολύ και τους συγγενείς και τους φίλους του. Kι όπως ακριβώς, εάν ανοίξουμε τους τάφους, θα γεμίσουμε τις πόλεις με πανούκλα, έτσι τα αισχρά στόματα, εάν ανοίγονται άφοβα, θα γεμίσουν όλους τους φίλους τους με την πιο φοβερή αρρώστια»

Αλλά το λεξιλόγιο αυτό γιατί δεν σημαίνει και έλλειψη σεβασμού προς τον ίδιο μας τον εαυτό; Κατά τον Άγ. Γρηγόριο Θεολόγο «Το να μιλάς αισχρά είναι πιο ατιμωτικό απ’ το να ακούς».Τονίζει και πάλι ο ι. Χρυσόστομος: «Δεν βλέπετε τους χοίρους που τρώνε την κοπριά; Έτσι κι αυτοί που αισχρολογούν». Πόσο χαμηλά, λοιπόν, βρίσκονται!

               *   *   *

Ναι, το λεξιλόγιο αυτό δεν παύει να είναι ακόμη και απόδειξη όχι μόνο λεκτικής, αλλά και ψυχικής ένδειας. «Εκ γάρ του περισσεύματος της καρδιάς το στόμα λαλεί», μας τονίζει ο Χριστός. Αν υπήρχε πλούσιος και όμορφος καθ’ όλα εσωτερικός κόσμος, θα υπήρχε (ανα)ζήτηση και των ωραίων λέξεων για να μπορέσουμε να τον εκφράσουμε. Οι λέξεις «ακτινογραφούν» αυτό που έχουμε μέσα μας, είναι το κελάρυσμα της καρδιάς μας, το τραγούδι της. Αναβλύζουν απ’ τα μύχια της ψυχής μας!

Το λεξιλόγιό μας, λοιπόν, σαφώς και μας αποκαλύπτει!

Ο Μ. Βασίλειος αναφέρει πως «τα λόγια είναι πράγματι οι εικόνες των ψυχών». Και συνεχίζει ως εξής: «Γιατί, όπως ένα ρυάκι δείχνει την πηγή απ’ όπου προέρχεται, έτσι και η φύση του λόγου χαρακτηρίζει την καρδιά που τον περιέβαλε».

Κατά τον Σενέκα «Όπου κακός λόγος, εκεί και κακή σκέψη».

            *   *   *

Αλλ’ υπάρχει κι αυτό. Απ’ το άσχημο λεξιλόγιο οδηγούμαστε και στις άσχημες πράξεις. Ας προσέξουμε αυτά που μας τονίζει ο ι. Χρυσόστομος: «Oι περισσότερες αμαρτίες αρχίζουν με τα λόγια».

Κατά τον Μ. Βασίλειο δε, «όταν κάποιος συνηθίσει ν’ ακούει άσχημα λόγια, θα φθάσει και σε άσχημα έργα». Και επιπλέον «H εξοικείωση με τους χυδαίους λόγους είναι ένας δρόμος που οδηγεί και στη διάπραξη χυδαίων πράξεων».

Μου άρεσε πολύ και τούτος ο λόγος του Αγ. Γρηγορίου Νύσσης: «Τα άλλα σφάλματα για να πραγματοποιηθούν χρειάζονται και χρόνο και ενέργεια και συνεργασία των άλλων, ενώ η εκφώνηση του λόγου έχει στη δική της εξουσία την διάπραξη σφαλμάτων».

Αλλ’ ο ι. Χρυσόστομος τονίζει και κάτι άλλο. Πως ο αισχρός λόγος γεννά την κακή επιθυμία, όπως και ο καλός λόγος είναι ικανός να την σβήσει!

Και συγκεκριμένα: «Kι αν ακόμη έχεις κάποια αισχρή επιθυμία, αλλά δεν πεις αισχρό λόγο, έσβησες και την επιθυμία»! Κι ακόμη: «H φύση της ψυχής είναι να καταστρέφεται και να σώζεται εξ αιτίας των λόγων. O λόγος την εξωθεί στην ορμή κι αυτός πάλι την καταπραΰνει. Mία αισχρή λέξη της ανάβει την επιθυμία και πάλι ένας λόγος γεμάτος σεμνότητα την φέρνει στη σωφροσύνη». Πόσο σημαντικό είναι κι αυτό!

Και κάτι πολύ σημαντικό ακόμη, όπως μας το θέτει ο ι. Χρυσόστομος. «Όπου υπάρχει αισχρολογία, είναι ο διάβολος παρών εισάγοντας τα δικά του». Και «Όπου υπάρχει μέθη, είναι παρών ο διάβολος. Όπου αισχρά λόγια, όπου κορεσμός, εκεί δαίμονες χορεύουν»!

            *   *   *

Οπωσδήποτε είναι πολύ μεγάλη ανάγκη να γνωρίζουμε να μιλάμε όμορφα και πολιτισμένα. Ανώτερα. Ο ευγενικός λόγος, σε συνδυασμό με τους καλούς τρόπους, αφοπλίζουν. Ο άλλος, όποιος κι αν είναι αυτός, κερδίζεται αμέσως με τον καλό μας τον λόγο. «Ο γλυκομίλητος, λένε, μπορεί να θηλάσει και λέαινα» Κατά τον Μονταίν «ολιγολογία και σεμνότητα, να τα προσόντα που είναι πολύ χρήσιμα για μια κουβέντα».

Οπότε που καταλήγουμε μ’ αυτά; Σ’ αυτό το Αποστ. Παύλου: «Ο λόγος σας να είναι πάντοτε γεμάτος χάρη, αρτυμένος με αλάτι. Να γνωρίζετε πως πρέπει να μιλάτε στον καθένα»!

Ποτέ απ’ τα χείλη μας να μη βγει λόγος κακός, λόγος που δεν είναι αλατισμένος με τη χάρη του Θεού, αλλά πάντοτε λόγοι χαριτωμένοι, λόγοι αγαθοί, λόγοι που μαρτυρούν την κατά Χριστό ευγένεια και την ψυχική μας καλλιέργεια. Η αγένεια, η χοντροκοπιά, πόσο μάλλον ο υβριστικός και χυδαίος λόγος, απωθούν, αγριεύουν, «ανάβουν τα αίματα», καταστρέφουν εμάς και τους άλλους! Ορθά είπαν: «Λέγε εκείνα που πρέπει κι όπως πρέπει και μην ακούς εκείνα που δεν πρέπει».

           *   *   *

Πραγματικά, είναι ανάγκη επιτακτική να φέρουμε τον ωραίο λόγο στα χείλη μας. Σύνθημά μας ας είναι τούτη η προτροπή του Αγ. Γρηγορίου Θεολόγου: «Τον λόγο σου ας τον ποθούνε πάντα». Ο ι. Χρυσόστομος θέλει η γλώσσα μας να είναι «γλώσσα Χριστού». Πολύ σημαντικό είναι και τούτο που αναφέρει πάλι ο ίδιος: «Aπόλαυση δεν είναι να πούμε αισχρά λόγια, αλλά να μιλήσουμε σεμνά». Αλλά για να γίνει αυτό, μήπως πρέπει να φέρουμε πρώτα τον Λόγο (Χριστό) στη ζωή μας; Αυτόν που ξέρει να ομορφαίνει τα πάντα; Στην ουσία δε, Αυτός δεν είναι Εκείνος που μας λείπει;

                                                  Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλος


Δημιουργία ιστοτόπου ΑΔΑΜ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ