Αναρωτηθήκατε ποτέ φίλοι, ποιο θα ήταν το τηλεοπτικό πρόγραμμα που θα συνδύαζε όλες τις εκπομπές με την υψηλότερη τηλεθέαση και μάλιστα στο δυναμικό νεανικό κοινό, όπως αποκαλούνται οι ηλικίες των 15-44 ετών; Θα ήταν, λέει, γεμάτο ριάλιτι, σαπουνόπερες, σάτιρα και … πολύ κουτσομπολιό! Δηλαδή, με τι; Μα σαφώς με την … σαχλαμάρα! Αξίζει να το δούμε…

     Τι ακριβώς συμβαίνει;

Το συμπέρασμα αυτό δεν είναι δικό μας, αλλά της γνωστής εταιρείας μετρήσεων τηλεθέασης, της AGB. Όπως προκύπτει δε απ’ τις μετρήσεις της, το νεανικό κοινό προτιμά αυτό ακριβώς το είδος της … σαχλαμάρας! Μια «σαχλαμάρα» που την βλέπει κανείς απ’ τις πρωϊνές εκπομπές, αλλά και τις μεσημβρινές και τις απογευματινές… Μια «σαχλαμάρα» που έρπει σε όλο τα τηλεοπτικό πρόγραμμα και όχι μόνο. Φθάνει σε όλων των ειδών τα θεάματα (κινηματογράφο, θέατρο κ.λπ.), στο ραδιόφωνο, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, παντού!

Και το φοβερότερο ποιο είναι; Ότι η απήχησή της είναι μεγαλύτερη στις νεανικές ηλικίες, αυτές που είναι πολυπόθητες για την καταναλωτική αγορά, γι’ αυτό και όλοι θέλουν με κάθε τρόπο να την … κατακτήσουν! Κι αφού αυτού του είδους τη «σαχλαμάρα» υποτίθεται ότι τη θέλουν οι νέοι, είναι επόμενο σ’ αυτές τις εκπομπές, τα θεάματα και τα έντυπα να συγκεντρώνονται οι διαφημίσεις και συνεπώς τα έσοδα! Να γιατί η «σαχλαμάρα» πάντοτε θα θριαμβεύει και θα κατακτά τη ζωή μας!

Δηλαδή τι παρατηρεί κανείς σ’ αυτές τις εκπομπές, τα θεάματα, τα αναγνώσματα και τα ακούσματα; Ένα κράμα «lifestyle ενημέρωσης», όπως αποκαλείται, διασκέδασης και κουτσομπολιού, συνδυαζόμενο με μαγειρική, ζώδια και τραγούδια, όλα τους φθηνής παραγωγής και ακόμη πιο φθηνής αισθητικής!

            Πως προέκυψε το πρόβλημα;

Και πως προέκυψε αυτή η δικτατορία της … σαχλαμάρας;

Ας πάρουμε ως παράδειγμα την τηλεόραση. Λοιπόν, αυτό το οποίο κατόρθωσαν να μας συμβεί είναι να γίνουμε τηλεορασόπληκτοι! Να μην μπορούμε χωρίς αυτήν, οπότε και φθάσαμε να την παρακολουθούμε ως και τρεις ώρες την ημέρα! Έγινε μια άλλη μορφή εξάρτησης. Το πολύ να κάνουμε ζάπινγκ ασταμάτητα, απλό δείγμα της προσπάθειάς μας να ξεφύγουμε απ’ αυτήν, χωρίς όμως και να το κατορθώνουμε στα σοβαρά!

Ένας Αμερικανός δικαστής τιμώρησε κάποιον κατηγορούμενο για κλοπές, πως νομίζετε; Να είναι επί 6 μήνες σε κατ’ οίκον κράτηση, χωρίς τηλεόραση! Η ποινή μάλιστα αυτή, θεωρήθηκε υπερβολικά σκληρή και απάνθρωπη! Δεν είναι απλό λοιπόν το πρόβλημα της τηλεξάρτησης.

Έπειτα, λόγω ανταγωνισμού, όλα τα τηλεοπτικά κανάλια, επέκτειναν τη μετάδοση του προγράμματός τους σε 24ωρη βάση! Και πώς να «γεμίσουν» πλέον όλο αυτό το πρόγραμμα; Να λοιπόν πως δημιουργήθηκε το ιδανικό έδαφος γα την … σπορά της σαχλαμάρας!

Κι έπειτα ήρθε η οικονομική κρίση! Όλο αυτό το πρόγραμμα θέλει χρήματα, πολλά χρήματα για να καλυφθεί και μάλιστα ποιοτικά και με αξιοπρέπεια. Η «λύση του φθηνού» ήρθε ως από μηχανής θεός για να λύσει το πρόβλημα. Οπότε έπεσε κι ο σπόρος…

Κι επειδή είναι αδύνατο να κλείσουμε την τηλεόραση, άρα βλέπουμε ό,τι μας δείχνουν! Το πολύ – πολύ να λέμε «τι πράγματα είναι αυτά; απαίσια», «τίποτα πια δεν έχει η τηλεόραση, δεν έχει κάτι σημαντικό να δεις». Τέτοια! Ελάχιστοι θα κάνουν και κάτι περισσότερο, όπως οι διαμαρτυρίες τους, οι οποίες δεν υπάρχει περίπτωση να εισακουστούν, αφού ακόμη κι αυτοί που διαμαρτύρονται εξακολουθούν να έχουν την τηλεόρασή τους ανοικτή! Οπότε η δικτατορία της «σαχλαμάρας» πάντοτε θα θριαμβεύει…

Κι επειδή η λογική του φθηνού είναι το φθηνότερο κι εν τέλει το φθηνιάρικο, τα κανάλια θα το προτιμούν πάντοτε όλο και πιο πολύ, για να ρίχνουν το κόστος, έχοντας πάντοτε δεδομένα τα έσοδα απ’ τις διαφημίσεις. Και ποιος τους τα φέρνει αυτά; Μα ασφαλώς η αδυναμία μας να μην μπορούμε να κλείσουμε τη συσκευή μας!

Ας σημειωθεί πως όλος ο τηλεοπτικός προγραμματισμός οικοδομείται με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρατείνονται οι ώρες που βλέπει κανείς τηλεόραση, όπως τις σχετικές διαφημίσεις – παροτρύνσεις πριν και μετά τις ειδήσεις, με τα «συνεχίζεται», με τις τηλεφωνικές παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια της εκπομπής κ.λπ.

Η αγωνία δε να κρατήσουν αλλά και να αυξήσουν τον αριθμό των τηλεθεατών ή τηλεθεατών τους, είναι κοινή σε όλα τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ραδιόφωνο, σινεμά, θέατρο κ.λπ.). Έτσι βλέπετε γίνεται και η «ρυμούλκησή» μας, όπως είπαν, προς τη «σαχλαμάρα»…

Λένε, πολύ σωστά, πως η τηλεόραση είναι η μόνη εξουσία, η οποία μπορεί να καταρρεύσει κυριολεκτικά και μάλιστα σε λίγες ημέρες, αν κλείναμε τις συσκευές μας.

Το ίδια, λίγο ως πολύ, μπορούμε ν’ αναφέρουμε και για τα άλλα μέσα τα οποία εκπέμπουν και τροφοδοτούν την «δικτατορία της σαχλαμάρας»!                        

           Κι ακόμη …

 Έπειτα, εγκλωβισμένοι και σαφώς εξαρτημένοι απ’ τα μέσα αυτά, παθαίνουμε και κάτι άλλο. Έχουμε εγκαταλείψει λίγο ως πολύ, πλήθος από άλλες δραστηριότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να μας απαλλάξουν απ’ τα δεσμά της «σαχλαμάρας»! Οπότε το γίνεται τελικά; Εγκλωβιζόμαστε στη «σαχλαμάρα», διαμορφώνουμε τις αντιλήψεις, τις απόψεις, τη σκέψη, ως και το ήθος μας κατά τους δικούς της κανόνες, και μονάχα μ’ αυτό!

Αντιγράφουμε κάθε ανοησία που μας σερβίρουν και, ακόμη και υποσυνείδητα, την εντάσσουμε στο τρόπο της ζωής μας. Από το τι μουσική ακούμε, τι ρούχα φοράμε, πως και με τι διασκεδάζουμε, τι βλέπουμε και τι διαβάζουμε, πως και για ποιο σκοπό φλερτάρουμε, μέχρι και τι επάγγελμα θα ακολουθήσουμε!

Τίποτα το σοβαρό, το μεγάλο και το ουσιαστικό δεν μπορούμε να κάνουμε, γιατί μάθαμε να τρεφόμαστε μ’ αυτή την … χοιροβοσκή!

 Ας σκεφθούμε και τούτο. Αν κάποιος βλέπει κάθε μέρα 3 ώρες τηλεόραση και ζήσει 75 χρόνια, άρα πέρασε 13,5 χρόνια απ’ τη ζωή του τρεφόμενος μόνο με την τηλεοπτική «σαχλαμάρα»! Κι αν – πέραν αυτών- έβλεπε ανάλογα θεάματα στον κινηματογράφο και το θέατρο, είχε ανάλογα ακούσματα και μελετούσε ανάλογα έντυπα, όπως βέβαια συμβαίνει, πόσο μεγάλο μέρος της ζωής του πέρασε εγκλωβισμένος κυριολεκτικά σ’ αυτήν! Ας το σκεφτούμε …

Υπόψη ότι αυτή η «σαχλαμάρα» δεν είναι το μόνο περιεχόμενο των ΜΜΕ και της λεγόμενης «μιντιοκρατίας». Είναι και η βία, ο ερωτισμός, ο αποκρυφισμός κ.λπ. Μην το ξεχνάμε…

Κι εμείς τελικά θα τα παρακολουθούμε, επειδή τάχα «αυτά πουλάνε»; Μα αυτό δεν είναι το δόγμα της ευτέλειας, της αποχαύνωσης και της κατάντιας; Τι λάθος λοιπόν!

Και τώρα έρχεται και η 3D εξέλιξη της τεχνολογίας, για να μας προσφέρει τι άραγε; Μα τον απόλυτο εγκλωβισμό μας σε όλα αυτά, σαφώς δε και στη «σαχλαμάρα»!                          

          Η σαχλαμάρα αυξάνει την δυστυχία μας!

 Άραγε τι υπόσχονται όλα αυτά; Μα την … σαχλαμαρίστικη εκτόνωση! Είπε κάποιος νέος σε δημοσιογράφο: «Ο λόγος που τα παρακολουθώ αυτά είναι ότι διασκεδάζω, περνάω καλά, εκτονώνομαι, χαλαρώνω, ξεκουράζομαι»!

Κι όμως! Επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει ότι οι περισπούδαστες συζητήσεις και όχι οι ασημαντολογίες φέρνουν την ευτυχία στον άνθρωπο! Όσο λιγότερη είναι η … αερολογία, τόσο καλύτερη είναι η ζωή, αναφέρει!

Συγκεκριμένα πρόκειται για έρευνα, και μάλιστα σε φοιτητές, του Πανεπιστημίου της Αριζόνα των ΗΠΑ υπό τον Καθηγητή της Ψυχολογίας Ματθία Μελ η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Psychology Journal».

Κατά την έρευνα αυτή θα ήμασταν πιο ευτυχείς αν περνούσαμε περισσότερο χρόνο συζητώντας για την πολιτική κατάσταση στον πλανήτη και το νόημα της ζωής και μιλώντας λιγότερο για τον καιρό ή για το ποια ζευγάρια διασήμων του Χόλιγουντ χώρισαν! Κι αυτό γιατί οι εμβριθείς συζητήσεις κάνουν τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους απ’ ότι οι ασημαντολογίες!!!

Κι αυτό γιατί, πάντα κατά τη μελέτη αυτή, οι άνθρωποι με τις ουσιώδεις συζητήσεις εξωθούνται να βρίσκουν ένα νόημα για τη ζωή τους!

Έγραψε ο βραβευμένος με «Πούίζερ» Αμερικανός δημοσιογράφος Κρις Χέτζες: «Η οικονομική κρίση σημαίνει ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα περιθωριοποιηθούν, θα χάσουν το σπίτι τους και τη δουλειά τους, θα δουν το μικρόκοσμό τους να καταρρέει. Εύκολα οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να ποδηγετηθούν ώστε να καταφύγουν σε ανορθολογικές φαντασιώσεις, σε λαμπερές και αυτοκαταστροφικές ψευδαισθήσεις, σε όλο και παράλογες μορφές φυγής, από μια πραγματικότητα την οποία δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε και, πολύ περισσότερο, να αλλάξουμε. Μια τέτοια μορφή φυγής είναι και η «σαχλαμάρα» που προφανώς δεν περιορίζεται μόνο στην Αμερική»!!!

Άρα η «δικτατορία της σαχλαμάρας» είναι κατευθυνόμενη… Απλώς βολεύει και τα κανάλια, τους παραγωγούς και τους εκδότες γιατί, χωρίς να τους στοιχίζει και πολλά, έχουν το ίδιο ακριβώς οικονομικό αποτέλεσμα.

Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί ένας κατάλληλα σχεδιασμένος πίνακας στη λογική «πώς να λες πολλά χωρίς να λες τίποτα»! Με τον πίνακα αυτόν, λέει, μπορεί να έχει κανείς 10.000 συνδυασμούς σε ελάχιστα δευτερόλεπτα με φράσεις σοβαροφανείς, χωρίς όμως να λέει μ’ αυτές τίποτα στην ουσία! Τι τακτικές!

  Συμπέρασμα

 Και μετά απ’ όλα αυτά, καλοί μου φίλοι, μου ήρθε στο νου τούτος ο υπέροχος λόγος του Μ. Βασιλείου: «Να είσαι απρόθυμος για λόγια άχρηστα, συνετός δε και σοφός, όσον αφορά στη σωτηριώδη ακρόαση των θείων Γραφών. Η ακρόαση των κοσμικών περιηγήσεων ας είναι για σένα όπως η πικρή γεύση, οι δε διηγήσεις των οσίων ανδρών όπως η κηρήθρα με το μέλι»...

Κ.Γ.Παπαδημητρακόπουλος

[Απ’ το περιοδικό «ΤΑ ΚΡΙΝΑ»]